Shche ne vmerla Ukrainy i slava, i volia

Dış cephesinin kırmızı rengiyle dikkat çeken üniversitenin, hukuk ve felsefe fakültelerinin karşısından girdim parka. Aradığım görüntüyle karşılaşmam fazla vaktimi almadı. Shevchenko Park’ın satranç oynayan müdavimleri o gün de oradaydı. Şanslıydım ve rakibini bekleyen birisinin karşısına oturabildim. Genelde boş kalmazlardı ve çoğu zaman oynayamadan, sadece izleyerek ayrılırdım oradan. Nizami bir satranç takımı ve sağlam ama kullanımı rahat olmayan eski bir Jantar marka Rus satranç saati eşliğinde, el sıkışarak başladı yıldırım (hızlı satranç) karşılaşmamız. Benden yaşlı, güzel ve güler yüzlü bu adam, yıllarca turnuvalarda oynamış birisini rakip olarak beklemiyordu muhtemelen. Açılış sonrası avantajlı konumda olan bendim ama “Bir buda heykelinin taştan sükûnu gibi kendinden emin” görüntüsü vardı. Azerbaycan, Gürcistan, Ukrayna, Rusya gibi ülkelerde bu gibi oyuncular, hele ki yıldırım oynuyorsanız şakaya gelmez. 10 - 20 UAH yani 5 - 10 TL iddiasına oynarken, bu rakamın onun için önemli olup olmadığını düşünmeye başladım. Satranç tahtasında olup bitenden çok onu gözlemliyordum. Hava da buz gibiydi ve iyice üşümüştüm. Hamle yapar yapmaz, ısıtmak amacıyla bir iki saniye içinde olsa elimi cebime sokuyordum. Yaşlı adam, oyun ortasında istediği karmaşık konumu elde etmişti ve dikkatsizce bir hamle yapmamı bekler gibiydi… * Adı aklıma gelmeyen bir yazarın Kiev için, “Şehirler gördüm içinde ne parklar vardı ama bir şehir gördüm parkın içindeydi” benzeri bir cümlesi vardır. Kiev ve de Ukrayna, doğal ve bir o kadar da insana dair tinsel güzellikler sunar size. Ukrayna’nın birçok şehrinde Shevchenko adında park vardır ve hemen her şehrinde etkileyici mimarisiyle bir opera ve bale binası ve hemen her akşam bir gösteri...  Ama yaşlı adam bugün o parkta olamaz. Yakınlarda bir patlama da olduysa eğer, kuşlar bile uzaklaşmıştır oradan. Minerva’nın Baykuşu da hemen karşıdaki Felsefe Fakültesi’nde kanat çırpmıyordur, çırpamaz bugünlerde. Taras Shevchenko Devlet Üniversitesi binasının, savaşta dökülen kanı düşündürmesi amacıyla kırmızıya boyandığı yönünde görüşler vardır. Farklı nedenler ileri sürenler gibi, bu görüşün de detayda farklı anlatımlarına rastlanır. Kırmızı rengin nedeni kesin olarak bilinmez ama savaşın acı ve kandan başka bir şey olmadığını “insan” bilir. * Opera binasına, üniversiteye, parklara sokaklara adı verilen edebiyatçı Shevchenko, Ukrayna’nın kültürel değerlerini öne çıkaran, ülke kimliği açısından tarihsel önemde birisidir. Ancak o, yerel olanda kalmamış, bu alt yapıdan yükselerek evrensele uzanan eserler vermiştir. Her toplum, ilkin kendi özgün varlığını koruyarak ve sonrasında onu geliştirerek, aşarak ilerler; bu zemininin dışına çıkarılarak, başka yerlere çekilerek değil. Taras Hryhorovich Shevchenko, Ukrayna için bu varoluşun mücadelesini vermiştir. Yazar ve şair olmanın yanı sıra bir de ressamdır. Bu üretkenlik içinde satranç şampiyonu da olmuş mudur dersiniz? Bilmiyorum ama düşünceleriyle 1800’lerde Ukrayna’nın Rusya’ya karşı özgürlüğünün şampiyonu olmuştur ve tarihin bize öğrettiği, ne kadar acı yaşatılırsa yaşatılsın, kazanılan şampiyonlukların geri alınamayacağıdır.   * Yaşlı adamla oynadığımız satranç karşılaşmasının galibini merak ediyorsunuz değil mi? Sonucun vardır bir önemi ama Ukrayna’nın sunduğu tüm güzellikler yanında, maçı kazananın kim olduğu pek bir şey anlatmaz. Savaşınsa kazananı yoktur.