Ankara'mızın bir değeri Eğitimci, Ankara Araştırmacısı ve Ankara Seymeni Haluk Balaban yüzlerce yıllık Ankara Yemeklerini anlatıyor:
Türk kültüründe önemli bir yeri olan çorbalar:
Toyga Çorbası; Diğer adı Düğün Çorbası olan Toyga Çorbası, pirinç ya da bulgurla yapılır. Üzerine kızartılmış yağ gezdirilir. Mevsimi ise, yalnız Ankara bölgesinde yetişen Tahrin adlı ot, çorbanın üzerine serpilir. Bu çorba adından da anlaşılacağı gibi düğünlerde ikram edilen bir çorbaydı.
Keşkek Çorbası; Yarma tarhanadan yapılır sonradan üzerine tatlı dökülürdü. Bu tatlı çorba genellikle çocuğun okula başladığı zaman yapılırdı.
Tarhana Çorbası; 15. yüzyılda Kaygusuz Abdal'ın şiirlerinde geçen bu çorba yarma buğday ve yoğurttan yapılırdı. Uzun süre bozulmadan kalabildiği ve yapımı kolay olduğu için hazır yiyecekti. Tarhana törensel yemeklerden biri olarak görülmezdi. Daha çok gündelik hayatın bir parçasıydı.
Tutmaç Çorbası; Yeşil mercimek ile pişirilir. Pişmeye yakın ince ince kesilen tutmaç hamuru içine atılıp sarımsaklı süzme yoğurt ile karıştırılır.
Aşure Çorbası; Aşure ayında kaynatılan bir çorba. Aş kaynatmazsan, kıyamete kadar gözyaşı kaynayacağına dair inançtan dolayı hiç olmazsa 7 tane taş kaynatılırmış. Sakalı Sünen çorbası ise ev eriştesi ve mercimekle yapılan bir çorbaymış.
Et yemeklerine gelince;
Ankara Tavası; Ankara'nın geleneksel yemeklerinin başında gelen Ankara Tavası, Etli Pilav olarak nitelendirilir. Tava, etin (Altı çeyrek) denilen yanından yapılırdı. İçine biraz domates, yağ konularak pilav pişirilir. Et ayrıca tavada pişirilerek pilavın üzerine konularak fırına verilirdi. Et iyice kızartılıp, yağı pilava aktığı için bu tür pişirme daha lezzetli olurdu. Yanında: cacık, kelek turşusu, salata ya da hoşafla yenirdi.
Tandır Kebabı; Bahar ayında, kuzu mevsiminde yapılan bu yemek, küçük şişlere takılarak, tandır biçimindeki ocağa salınırdı. Pişince yeşil soğanla ekmek içinde sunulurdu.
Ankara Paçası; Koyun, kuzu ya da keçi ayağı ile yapılırdı. Bol sarımsaklı, soğanlı,sirkeli olarak hazırlanırmış. Evliya Çelebi seyahatnamesinde, Ankara Paçasını Kütahya paçasına yan başı gelir diyerek söz eder.
Çoban Kavurma; Kavrulmuş etin yanına bol soğanlı, maydanozlu piyaz konularak yenen et yemeği imiş.
Ankara Döneri; Kendine özgü bir yemek. Kömürü, mangal kömürü olup kıymadan değil bütün yağlıca et parçalarından oluşur.
Orman Kebabı; Kuşbaşı etin, kızartılmış patates, havuç, bezelye ile pişirilerek yapılan bir yemek.
Kapama; Etli pilav yemeğidir. Pilavın içine nohut konur. Tavada pişirilen pilavın tam ortasına, kapama küpeciği denilen bir küpeciğin içine et konur, hamurla kapatılır. Hafif ateşte pişirilir.
Siyel; Etli patlıcan tavasıdır.Kavrulan kuşbaşı etlere parmak şeklinde doğranan patlıcan, domates, sarımsak ve biber eklenerek güveçte pişirilir.
Sebze Yemekleri:
Pirpir; Kurutulmuş semizotu, domates kurusu, fasulye, nohut, mercimek ve acı pestille yapılırdı. Kabak Borana, Lahana Kapama, Patlıcan Çırpması, Kuru Bamya, Taze Bamya gibi sebze yemekleri ön sıralarda yerini alırdı.
Börekler, Çörekler:
Altüst Böreği; Açılan hamurdan dört tanesi yağlanarak üst üste konur. Üzerine kavrulmuş kıyma konarak yine dört hamur üzerine serilir. Böylece on iki pazı tamamlanır. Yumurta sürülerek, fırında pişirilir.
Entekke Böreği; Mayalı hamur yoğrulur. Ufak pazıların içine kıyma konarak veya boş olarak kapatılır ve yağda kızartılır.
Öllüğün Körü; Erişte ve kıymanın kek gibi fırında pişirilmesiyle yapılır.
Cıvık Gömme; Un, su, tereyağ ile yapılan mayalı bir börektir.
Ekmek Süpürgesi; Bayat ekmek, yoğurt, sarımsak, tereyağ, salça ile yapılır. Ekmek su böreği de denilmekteydi.
Hamursuz; Un, su, tuz, maya ve yumurta sarısı ile yapılır. Gözlemenin katlanmış hali olarak düşünülebilir.
Horakayi; Yapımında ekmek, süzme yoğurt, kuru nane,yağ kullanılır. Çay yanında ikram edilir.
Kaha; Un, yumurta ve tuz konulup açılır. Hamura bohça şekli verilerek, yağda kızartılır.
Ankara Gözlemesi; Unu özel olurdu. Tereyağ ile açılan hamur, tavşan ayağı ile yağlanır, saçta pişirilirdi.
Köfteler:
Müricim Köftesi; Bir kilo köfte kıymasına 10 yumurta kırılır. Bol maydonoz ve ekmek ufalanır. Tavada pişirilir.
Tiritli Köfte; Et dövülüp, çemende bekletilir. İçine un, biber, kimyon konularak yoğrulup. yağda kızartılır. Bu yemeklerimiz, Ankara merkezde en çok bilinen ve yapılan yemeklerimiz. İlçelerimizde ve köylerimizde yüzlerce yemek çeşitlerimiz mevcuttur.
Ankara mutfağı, kendisine ait tarihi özellikler taşıyor. Her türlü tarihimizi bize anlatan sevgili Haluk Balaban hocama teşekkür ediyorum.